Nükleer güç, modern uluslararası sistemde devletlerin bağımsızlığını koruma ve güçlerini pekiştirme kapasitesinin temel unsurlarından biridir. Özellikle Ortadoğu coğrafyasında, Türkiye, İran gibi dış tehditlerle karşı karşıya olan devletler ile Afrika ülkeleri gibi tarihsel olarak sömürüye maruz kalmış ülkeler için nükleer teknoloji, yalnızca enerji güvenliği sağlamakla kalmaz, aynı zamanda stratejik özerklik ve caydırıcılık sunar. Bu bağlamda, nükleer gücün bu bölgelerdeki devletler için bir zorunluluk olduğunu düşünmekteyim. Realist teorinin güç odaklı perspektifi ve post-kolonyal teorinin sömürüye karşı bağımsızlık vurgusu, bu argümanı destekleyen temel çerçeveleri oluşturur.
Nükleer teknolojinin stratejik ve politik önemi, çok boyutlu bir analiz gerektirmektedir. İlk olarak, nükleer enerji, fosil yakıtlara olan bağımlılığı azaltarak enerji güvenliği sağlar. Ortadoğu ve Afrika gibi enerji kaynaklarının tarihsel olarak sömürüldüğü bölgelerde, bu bağımsızlık ekonomik özerkliğin temel taşını oluşturur. Örneğin, petrol ve doğal gaz rezervlerine sahip Ortadoğu ülkeleri, küresel enerji piyasalarındaki dalgalanmalara karşı savunmasızdır ve bu durum, dış aktörlerin ekonomik baskılarını artırmaktadır. Nükleer enerji, bu tür bağımlılıkları azaltarak devletlerin kendi enerji politikalarını şekillendirme özgürlüğünü güçlendirir. İkinci olarak, nükleer silah kapasitesi, realist teorinin vurguladığı üzere, devletler için nihai bir caydırıcılık aracıdır. Soğuk Savaş döneminde ABD ve SSCB arasındaki nükleer denge, bu teknolojinin büyük ölçekli çatışmaları önlemedeki rolünü açıkça ortaya koymuştur. Üçüncü olarak, nükleer teknolojiye sahip olmak, bir devletin uluslararası sistemdeki prestijini artırır ve diplomasi masasında daha etkili bir aktör haline gelmesini sağlar. Nihayetinde nükleer güç özellikle tarihsel olarak marjinalleştirilmiş devletler için kritik bir avantajdır.
Ortadoğu, nükleer gücün bağımsızlığı destekleyici rolünün en net gözlemlendiği bölgelerden biridir. Tarih boyunca emperyalist müdahalelere ve kaynak sömürüsüne maruz kalan bu bölge, günümüzde de jeopolitik çekişmelerin merkezindedir. İran’ın nükleer programı, bu bağlamda önemli bir örnektir. İran, nükleer kapasitesini geliştirerek Batılı yaptırımlara karşı direnç göstermiş ve bölgedeki jeopolitik etkisini artırmıştır. Nükleer programı, ABD ve İsrail gibi aktörlerin bölge üzerindeki hegemonyasını sorgulatan bir caydırıcılık unsuru haline gelmiştir. İran’ın bu kapasitesi, yalnızca askeri değil, aynı zamanda diplomatik düzeyde de bağımsız bir dış politika izlemesine olanak tanımıştır. Benzer şekilde, Türkiye’nin nükleer enerjiye yönelik adımları, bölgesel bağımsızlığını güçlendirme çabalarının bir yansımasıdır. Akkuyu Nükleer Santrali, Türkiye’nin enerji güvenliğini artırma ve fosil yakıtlara bağımlılığını azaltma hedefinin somut bir göstergesidir. Ancak, Türkiye’nin bölgesindeki tehditler, özellikle İsrail’in nükleer cephaneliği gibi unsurlar, yalnızca sivil enerjiyle sınırlı kalmayıp stratejik caydırıcılık kapasitesini de değerlendirmeyi gerektirir. Türkiye ve İran, nükleer güç sayesinde, dış müdahalelere karşı daha bağımsız bir dış politika izleyebilir ve Ortadoğu’daki güç dengesini şekillendirebilir.
Afrika, nükleer gücün post-kolonyal bağlamda bağımsızlığı destekleyici rolünün analiz edilebileceği bir diğer önemli bölgedir. Kolonyal dönemde ve sonrasında yoğun kaynak sömürüsüne maruz kalan Afrika ülkeleri, günümüzde Çin ve Batılı aktörlerin ekonomik etkisine karşı karşıyadır. Nükleer enerji, bu kıta için hem ekonomik kalkınma hem de stratejik özerklik açısından bir fırsat sunabilir. Güney Afrika’nın nükleer enerji kapasitesi, kıtada bir model teşkil ederken, diğer ülkeler de bu yönde adımlar atmaktadır. Örneğin, Nijerya, Kenya ve Gana gibi ülkeler, nükleer enerjiye yatırım yaparak enerji bağımsızlığını güçlendirmeyi ve dış aktörlerin ekonomik baskılarına karşı direnç göstermeyi hedeflemektedir. Nükleer teknolojiye erişim, Afrika ülkelerinin uluslararası sistemde daha güçlü bir ses edinmesine olanak tanır ve post-kolonyal bağımsızlık arayışlarını destekler.
Nükleer gücün yaygınlaşmasına yönelik eleştiriler, bu teknolojinin uluslararası güvenliği tehdit edebileceği yönündedir. Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması (NPT), bu endişeleri kurumsallaştırmış olsa da, antlaşmanın kendisi, nükleer silahlara sahip devletler ile diğerleri arasında eşitsiz bir güç düzeni yaratmaktadır. Post-u perspektiften bakıldığında, NPT, sömürülen ülkelerin nükleer kapasiteye erişim hakkını kısıtlayan bir araç olarak eleştirilebilir. Ayrıca, nükleer enerji santrallerinin yüksek maliyetleri ve çevresel riskleri de bir diğer eleştiri noktasıdır. Ancak, uzun vadeli enerji bağımsızlığı ve stratejik kazanımlar, bu maliyetleri gölgede bırakabilir. Nükleer teknolojiye erişim, tarihsel olarak dezavantajlı konumda olan devletler için yalnızca bir seçenek değil, aynı zamanda bir zorunluluktur.
Sonuç olarak, nükleer güç, Ortadoğu coğrafyasında Türkiye ve İran başta olmak üzere tehdit altındaki devletler ve Afrika ülkeleri gibi sömürülen devletler için bağımsızlığın temel bir garantisidir. Bu teknoloji, enerji güvenliği, stratejik caydırıcılık ve uluslararası prestij sağlayarak, bu ülkelerin jeopolitik bağımlılıklarını azaltır ve küresel güç dengesini daha eşit hale getirir. Realist ve post-kolonyal teoriler, nükleer gücün bu devletlerin özerklik arayışındaki kritik rolünü aydınlatır. Ancak, nükleer kapasitenin yaygınlaşması, uluslararası düzenlemeler ve güvenlik endişeleriyle dengelenmelidir. Yine de, tarihsel olarak jeopolitik riski yüksek konumdaki devletler için nükleer güç, bağımsızlık yolunda vazgeçilmez bir araçtır.
