NİĞDE (AA) – Prof. Dr. Nejat Veziroğlu Temiz Enerji Uygulama ve
Araştırma Merkezi ile Lentatek Uzay Havacılık ve Teknoloji AŞ
işbirliğinde yaklaşık 20 yıldır hidrojen yakıt pilleri üzerine çalışma
yürütülüyor.
Bu kapsamda en iyi lityum
bataryalardan 3 kata kadar daha yüksek enerji yoğunluğu sunan, tamamen
sessiz çalışan ve yüzde 50 verimle elektrik enerjisi elde edilebilen
hidrojen yakıt pilleri geliştirildi.
Geliştirilen
düzlemsel katı oksit yakıt pillerinin performansı, elektrolit-elektrot
ara yüzeyleri artırılarak yaklaşık yüzde 90 yükseltildi.
Fen
Bilimleri Enstitüsü Enerji Bilimi ve Teknolojileri Ana Bilim Dalı Dr.
Öğr. Üyesi Çiğdem Timurkutluk, AA muhabirine, 2007’den beri hidrojen ve
yakıt pilleri üzerinde çalıştığını söyledi.
Enerji
ihtiyaçlarının çoğunun karşılandığı fosil yakıtların çevreye verdiği
geri dönüşümü olmayan zararlar nedeniyle bilim insanlarının
yenilenebilir ve sürdürülebilir enerji kaynaklarına yöneldiğini belirten
Timurkutluk, bu konuda hidrojen enerjisinin ön plana çıktığını anlattı.
Timurkutluk, yakıt pili aracılığıyla hidrojen ve oksijenden elektrik enerjisi üretilebildiğini aktararak, şunları kaydetti:
“Bu
sistemde atık olarak çevreye sadece ısı ve su veriyorsunuz. Ekip
olarak, düzlemsel katı oksit yakıt pillerinde yüzey alanı geliştirme
çalışmaları üzerine yoğunlaştık. Çalışmalarımız neticesinde düzlemsel
katı oksit yakıt pillerinde verimi yüzde 90 civarında artırdık. Verimin
yüzde 90 civarında artması demek bütün sistem elemanlarının küçülmesi,
maliyetin azalması, verimin artması anlamına geliyor. Geliştirdiğimiz
katı oksit yakıt pilleri araştırma boyutlarında kalmamakta. Lentatek
şirketinin desteğiyle katı oksit yakıt pilleri ticari boyutlarda
üretilebilmektedir. Merkezimiz Türkiye’de katı oksit yakıt pillerini
ticari boyutlarda üretebilen tek merkezdir.”
Hidrojen
yakıt pillerinin taşınabilir elektronik cihazlarda
kullanılabileceğinden bahseden Timurkutluk, uzay araç ve istasyonları,
askeri uygulamalarda, ev ve endüstriyel güç sistemlerinde de
kullanılabileceğine dikkati çekti.
İHA’ların havada kalma süresi uzayacak
Timurkutluk,
doktora çalışmalarında katı oksit yakıt pili çeşidi olan mikro tüpler
üzerine araştırma yaptığını ifade ederek, “İkisinin uygulama alanları
farklı. Düzlemsel yakıt pillerini daha çok sabit uygulamalarda
kullanabiliyoruz ama mikro tüpleri hacimsel olarak daha az yer
kapladığı, sistem elemanları daha küçük ve hızlı devreye girme
sürelerine sahip oldukları için hareketli cihazlar ve araçlarda da
kullanabiliyoruz.” dedi.
Mikro tüplerle Lentatek
firmasıyla insansız hava araçlarına güç ünitesi sağlamayı
planladıklarını dile getiren Timurkutluk, mikro tüp katı oksit yakıt
pilleriyle insansız hava araçlarının havada kalma sürelerini 5 kata
kadar arttırmayı hedeflediklerini vurguladı.
Timurkutluk,
literatüre kazandırdıkları yeni ve kolay bir metotla ürettikleri
düzlemsel katı oksit yakıt pilinin yüzey alanını arttırdıklarını, bunun
etkisiyle performansın 2 katına kadar yükseldiğini vurguladı.
Üniversitenin
2023’te YÖK tarafından hidrojen yakıt pilleri üzerine uzmanlaşan
üniversite seçildiğini bildiren Timurkutluk, Türkiye’de hidrojen ve
yakıt pilleri konusunda uzmanlaşan tek devlet üniversitesi olduklarını
aktardı.
Timurkutluk, Lentatek ortaklığında
yapılan çalışmalarla 2018’de YÖK tarafından Üniversite Sanayi İş Birliği
Üstün Başarı Ödülü aldıklarını belirterek, “Yaptığımız son çalışmalarda
2 ulusal, 2 uluslararası patent başvurusunda bulunduk. Bir tane TÜBİTAK
1001 projemiz hala devam ediyor. 4 farklı ülkenin yer aldığı NATO
projemiz var. Bu da farklı bir katı oksit yakıt pili türü olan metal
destekli katı oksit yakıt pili geliştirilmesi üzerine olan bir proje.”
diye konuştu.
Muhabir: Abdullah Özkul
