Batı Trakya Türk Cumhuriyeti,Osmanlı Türkçesi adıyla Garbî Trakya Hükûmet-i Muvakkatesi.
Günümüzde Batı Trakya doğudan Meriç nehriyle Türkiye’den, batıdan Mesta Karasu nehriyle Makedonya’dan, kuzeyden Rodop dağları ile Bulgaristan’dan ayrılmış olup güneyden de Ege deniziyle çevrilidir. Bölge İskeçe, Gümülcine ve Meriç vilâyetlerinden oluşmaktadır.[1]
Birinci ve İkinci Balkan Savaşları sonrası Osmanlı’nın bölgeden çekilmesinin ardından Rumeli ve Balkanlarda belirli bölgelerde Türk nüfusun yoğun olduğu bölgeler Osmanlı egemenliğinden çıktı bu bölgelerden bir tanesi de Batı Trakya’ydı.
İkinci Balkan Savaşları sonucunda imzalanan Bükreş Antlaşması sonrası Batı Trakya bölgesi Bulgaristan’a bırakıldı.Böylece Bulgaristan’ın Adalar Denizi’ne çıkışı sağlandı.
İkinci Balkan Savaşları’nda Enver Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu;Edirne’yi Bulgarlardan aldı.Bu olayla birlikte bölgedeki gönüllü askerlerde Bulgar mezalimi altında bulunan Batı Trakya bölgesini Bulgarlardan kurtarma fikri oluştu.Eşref Sencer Kuşçubaşı önderliğindeki 116 kişilik gönüllü grubu 15 Ağustos 1913’te Batı Trakya’ya girdi.31 Ağustos’ta Gümülcine, 1 Eylül’de İskeçe, 2 Ekim 1913’te ise Yunanlıların elinde bulunan Dedeağaç yine bu 116 kişilik gönüllü ekip tarafından kurtarıldı.
31 Ağustos 1913’de ise Gümülcine’de geçici bir merkezi yönetim oluşturuldu.Bu yönetim merkezi daha sonra Dedeağaç’a taşınarak 25 Eylül’de ise Batı Trakya Türk Cumhuriyeti’nin bağımsızlığı dünya kamuoyuna duyuruldu.Bulgaristan ve Yunanistan,Batı Trakya Türk Cumhuriyeti’ni bağımsız bir devlet olarak tanırken Osmanlı İmparatorluğu Batı Trakya Türk Cumhuriyeti’ni bağımsız bir devlet olarak tanımadı.
Batı Trakya Türk Cumhuriyeti’nin hakimiyet alanı doğu Meriç Nehri, batıda Struma/Karasu nehri, kuzeyde Kırcaali-Ortaköy hattı ve güneyde ise Adalar Denizi’ne kadar uzanan bölgeydi.Batı Trakya Türk Cumhuriyeti fiili olarak bir tampon bölge işlevi görerek Bulgaristan’ın Adalar Denizi’ne inişini engellemekteydi.
Batı Trakya Türk Cumhuriyeti’nin bayrağı ve ulusal marşı mevcuttu.Ulusal Marşı ise 1.Dünya Savaşı’nda Irak Cephesinde Basra’da görev yapan Süleyman Askeri Bey yazmıştı.Batı Trakya Türk Cumhuriyeti’nin milli bayrağını ise aralarında Dr. Tevfik Rüştü Aras, Şeref Aykut, Osman Nuri Hoca, Esat İleri, Refet Bele ve Faik Kaltakkıran aralarında bulunduğu bir komisyon tarafından belirlendi.Batı Trakya Türk Cumhuriyeti’nin Bayrağı’ndaki Ay yıldız Türklüğü, yeşil Müslümanlığı, siyah matemi, beyaz ise kurtuluşu temsil etmektedir.
Osmanlı İmparatorluğu büyük devletlerin baskısı, Bulgaristan ile olası bir müttefiklik öngörülmesi ve Bulgaristan ile imzalanan 1913 İstanbul Antlaşması önündeki bir engel olarak görülmesi sebebiyle Batı Trakya Türk Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını desteklemedi.
1913 İstanbul Antlaşması ile de Batı Trakya’nın Bulgar toprağı olduğu Osmanlı İmparatorluğu’nca kabul edildi.Bulgaristan ise bölgedeki Türklerin siyasi,sosyal ve dini haklarını koruyacağını taahüt etti.Böylece tarihteki ilk Türk Cumhuriyeti varlığını 52 gün kadar kısa bir süre koruyabildi.
Kaynakça
HALAÇOĞLU, Yusuf, EREN, Halit, “Batı Trakya”, TDVİA, 5. Cilt, İstanbul 1992.
ORAN, Baskın (1991), Türk- Yunan İlişkilerinde Batı Trakya Sorunu, Bilgi Yayınevi, Ankara.
DEDE, Abdürrahim(1978), Balkanlar’da Türk İstiklal Hareketleri, Türk Dünyası Yayınları,İstanbul.
BULUT,Sedef(2008), From Balkan Wars To Lozan: The Western Thrace Problem And The Western Thrace Polıcy Of The Mustafa Kemal Atatürk,Gazi Türkiyat 1.Cilt,Sayı 3, 83
Ankara’da doğdu.Şu an Atılım Üniversitesi Hukuk Fakültesinde lisans eğitimini sürdürmektedir.Balkan Digitals ve Türk Digitals platformlarının genel yayın yönetmenliğini ve genel direktörlüğünü yapmaktadır.Tanzimat sonrası Osmanlı İmparatorluğu,1.Dünya Savaşı,Tek Parti Dönemi Türkiye,Anayasa Hukuku,Uluslararası İlişkiler,Uluslararası Hukuk, Balkanlar ve Doğu Avrupa’da Siyaset ve Türk Dış Politikası araştırma konularıdır.
